Het portretrecht
Word je gefotografeerd (geportretteerd), dan heb je in sommige gevallen het recht om je te verzetten tegen de publicatie van de foto. Deze wet maakt onderscheid tussen twee situaties:
Intellectueel eigendom
Foto’s die je vindt op het internet, bijvoorbeeld via Google, mag je niet zomaar gebruiken. Een foto is namelijk altijd intellectueel eigendom van de maker. Daarom geldt het Intellectuele Eigendomsrecht (IE). Dit is een verzamelnaam voor rechten voor diverse creaties, zoals foto’s.
Het auteursrecht
Bij iedere foto krijg je te maken met het auteursrecht. Dit is simpelweg het recht dat gemaakt beeldmateriaal eigendom is van de maker. Vaak denken mensen dat het © copyright teken een foto beschermt tegen het gebruiken ervan, maar dit is niet waar. Dit teken heeft geen enkele waarde en is bovendien overbodig. Het auteursrecht komt direct tot stand na het maken van een foto en geldt voor iedere originele foto. Dus ook de foto’s die je vindt via Google of andere plekken op het internet.
Wanneer mag ik een foto van internet gebruiken?
In principe mag je een foto alléén gebruiken als je toestemming hebt gekregen van de maker. Tenzij:
- de maker meer dan zeventig jaar dood is. De foto wordt dan automatisch ‘publiek domein’;
- je een licentie hebt afgesproken;
- de foto al gebruikt wordt.
Maar zo simpel is het niet. Je moet ook nog rekening houden met de rechten van derden, zoals naamsvermelding, portretrecht en merkenrecht.
1
Portret in opdracht
Is het portret in opdracht gemaakt? Dan mag de foto alleen worden gebruikt met toestemming van de afgebeelde persoon. Oók als je zelf de maker van de foto bent.
2
Portret zonder opdracht
Is het portret niet in opdracht gemaakt? Dan mag de foto in principe vrij gepubliceerd worden. Behalve als de afgebeelde persoon een ‘redelijk belang’ heeft om zich tegen publicatie te verzetten. Vaak is het een privacybelang, bijvoorbeeld wanneer je als verliefd stelletje bent afgebeeld, maar niet meer samen bent. Ook kan het gaan om een financieel belang; wanneer de maker geld verdient met je portret.
Hoe vind ik foto’s die ik wél mag gebruiken?
Welke foto’s mag je dan wél gebruiken? En hoe vind je die? Daarvoor moet je op zoek naar rechtenvrije foto’s. De makers hebben dan vooraf aangegeven dat anderen de foto’s mogen gebruiken. Er zijn verschillende websites waar je rechtenvrije foto’s op het web kunt vinden. Bijvoorbeeld op Unsplash, SXC.hu, RGBstock en bepaalde foto’s op Flickr. Ook in Google Afbeeldingen kun je zoeken naar rechtenvrije foto’s. Kijk daarvoor bij ‘geavanceerd zoeken’ en kies de juiste optie bij ‘gebruiksrechten’. Twijfel je of je een foto mag gebruiken? Gebruik dan dit handige overzicht van Dutch Photographers.
Drie tips voor het vinden van rechtenvrije foto’s
Ga je aan de slag met rechtenvrije foto’s op het web? Dan heb ik nog drie tips voor je:
1
De ene rechtenvrije foto is de andere niet
Sommige rechtenvrije foto’s geven alleen toestemming om de originele foto te gebruiken. Bij andere foto’s mag je de foto ook bewerken en/of voor commerciële doeleinden inzetten. Zoek dus naar foto’s die vrij zijn van de juiste rechten.
2
Denk aan naamsvermelding
Dat de maker toestemming geeft om de foto te gebruiken neemt niet weg dat de maker alsnog credits verdient voor zijn creatie. Het is daarom altijd aan te raden om de naam van de maker te vermelden of het woordje ‘photocredits’ toe te voegen met daarachter een link naar de bron.
3
Gebruik foto’s van internet met mate
Natuurlijk is het gemakkelijker om even een foto van internet te plukken dan er zelf een te maken. Werk je veel met beeldmateriaal? Dan kun je toch beter een fotograaf op pad sturen. Stockfoto’s en andere rechtenvrije foto’s zijn vaak vrij algemeen en kunnen zomaar door anderen gebruikt worden. Met eigen foto’s ben je verzekerd van je eigen unieke content.
Ook is techniek natuurlijk een belangrijk punt, want je moet het wel kunnen realiseren. Hierbij adviseer ik om met je online specialisten en webdeveloper te kijken naar wat nodig en haalbaar is. Handmatig content op pagina’s toevoegen is tenslotte een stuk minder kostenintensief dan een volledig dynamisch systeem op basis van tagging.
Dit moet je weten over wetten en regels
Voor dit artikel hebben we de wetten en regels in Nederland bekeken. Gebruik je beelden of foto’s van een buitenlandse maker, dan zouden er zomaar andere regels kunnen gelden. Hierdoor kan het lastig zijn om met zekerheid te zeggen of je een bepaalde foto wel of niet mag gebruiken. Ons advies? Bij grote twijfel, gewoon niet doen. En heb je te maken met een juridisch geschil? Dan raden we aan om juridische ondersteuning te zoeken.
Lees meer over Digital Marketing
Laat je informeren en inspireren
Meld je aan voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte omtrent de laatste trends & ontwikkelingen op het gebied van online marketing!
